Böbrek nakli, böbrek yetmezliği yaşayan hastalar için en etkili tedavi yöntemlerinden biridir. Canlı veya kadavra donörlerden alınan sağlıklı bir böbrek, hastaya nakledilir. Bu işlem, hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır ve diyaliz ihtiyacını ortadan kaldırır.
Böbrek nakli, SGK kapsamındaki hastalar için ücretsiz olarak gerçekleştirilmektedir. Yaşam Sağlık Grubu'nun güvencesi altında, hayatınıza yeni bir başlangıç yapabilirsiniz.Kronik böbrek hastalığı, böbreklerde meydana gelen kalıcı hasar sonucu, böbrek fonksiyonlarının zamanla kötüleşmesi durumudur. Bu hasar ciddi bir boyuta ulaştığında, böbreklerin işlevini tamamen yitirmesi söz konusu olabilir. Böyle bir durumda "Kronik Böbrek Yetmezliği" veya "Son Dönem Böbrek Yetmezliği" olarak adlandırılan durumlar ortaya çıkar ve hastanın hayatta kalabilmesi için diyaliz veya böbrek nakli gereklidir. Son dönem böbrek yetmezliği tanısı koyulan bir hasta, bir nefroloji uzmanı tarafından en kısa sürede organ nakil merkezine yönlendirilmelidir. Burada, hastayı değerlendiren nefrolog, öncelikle canlı vericili böbrek nakli olasılığını değerlendirir. Eğer canlı verici bulunamazsa, hasta uygun bir diyaliz yöntemine alınır ve ardından kadavra listesine kaydedilir.
Diyaliz, hastayı hayatta tutan bir tedavi yöntemidir; ancak hiçbir cihaz doğal böbreğin tüm fonksiyonlarını yerine getiremez. Bu sebeple, organ nakli, hem hastanın yaşam süresi hem de yaşam kalitesi açısından büyük avantajlar sunar. Mümkünse, hastaların diyalize başlamadan önce hazırlıklarının tamamlanması ve ameliyatlarının gerçekleştirilmesi en ideal yöntemdir.Diyalize başlamamış hastalar ya da hâlihazırda diyaliz tedavisi görmekte olan hastalar için, öncelikle kan grubu uyumlu ve tansiyon, şeker ile böbrek hastalığı bulunmayan yakınları canlı verici adayı olarak değerlendirilir.
Nefrolog, hastayı ve potansiyel verici adaylarını organ nakli koordinatörüne yönlendirir. Merkezde, öncelikle kan grubu testleri yeniden yapılır ve LCM çalışmasının ardından, hasta ve verici adayı detaylı check-up işlemlerinden geçirilir. Tüm testleri başarıyla geçen hastalar ve vericiler, nefroloji ve cerrahi ekipler tarafından muayene edilir. Yapılan tetkik ve muayeneler, konsey tarafından değerlendirilir ve nihai tıbbi karar bu konseyde alınır.
Kronik böbrek hastalığının en yaygın nedenleri arasında diyabet (şeker hastalığı), yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, ailede böbrek hastalığı öyküsü ve 60 yaş üzeri olmak yer alır. Şeker hastalığı olanlar ile hepatit B ve C taşıyıcıları da böbrek nakli için uygun adaylardır. Canlı vericili nakillerde doku uyumsuzluğu genellikle nakil kararını etkilemez. Ayrıca, vericisi olmasına rağmen kan grubu uyuşmazlığı veya immünolojik testlerde uyumsuzluk nedeniyle nakil yapılamayan durumlarda, çapraz nakil yöntemi (kan grubu uyumlu başka bir çiftle eşleştirme) bu engeli aşabilir.
Kan grubu uyumlu bir vericisi olmayan hastalar için uygulanan bir yöntemdir. Yakınlarına kan grubu uymasa da böbrek vermek isteyen kişiler, organ nakli merkezinde böbreğin süzme kapasitesi, LCM sonuçları, yaş ve mevcut hastalıkları gibi faktörler dikkate alınarak çapraz nakil için değerlendirilir.
Örneğin, kan grubu A olan bir alıcının, kan grubu B olan yakını böbreğini, kan grubu B olan başka bir hastaya bağışlarken, ikinci hastanın kan grubu A olan vericisi de böbreğini ilk hastaya bağışlar. Kan grubu A veya B olan hastalar, kan grubu uyumlu bir verici bulamadıklarında çapraz nakil için uygun adaylar olabilirler. Ancak, kan grubu O veya AB olan hastaların çapraz nakil olma olasılığı daha düşüktür, bu durumun özellikle bilinmesi gerekmektedir.
Günümüzde, kadavradan (ölüden) elde edilen böbreklerin dağıtımı, Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan koordinasyon sistemi kurallarına göre yapılmaktadır. Organ nakli merkezlerine kayıtlı hastaların listeleri, Bakanlığın koordinasyon bilgisayarında da bulunur. Nakil için uygun hastaların listesi Bakanlık tarafından ilgili merkeze iletilir ve bu listeye göre organ uygun hastaya nakledilir.
Dünya genelinde böbrek nakillerinin büyük bir kısmı kadavradan elde edilen böbreklerle gerçekleştirilirken, ülkemizde bu oran tersine, kadavradan yapılan nakiller toplamın ancak %20-30’unu oluşturmaktadır. Organ nakli sayısını artırmanın en önemli yolu, kadavradan alınan organ sayısını yükseltmektir. Bu hedefe ulaşmanın tek yolu ise, eğitimli organ nakli koordinatörlerinin görev aldığı ve ekip çalışmasının ön planda tutulduğu bir organ nakli koordinasyonu sağlamaktır.
Böbrek nakli sonrasında sizi yeni bir yaşam bekliyor. Yeni böbreğinizle sağlıklı bir yaşam sürmeniz mümkün, ancak bu süreçte uymanız gereken bazı kurallar bulunmaktadır. Doktorlarınız, hemşireleriniz ve diğer sağlık görevlileriyle tam bir iş birliği içinde olmanız gerekmektedir. Nakil sonrası bedensel iyileşme zaman alabilir ve ilk aylarda, özellikle enfeksiyonlardan korunmak için yaşam tarzınıza dikkat etmelisiniz. Bu kurallar, hem böbreğinizin hem de sizin sağlığınızın korunması için büyük önem taşır.
Nakil sonrası yakın takip ve tedavi, cerrahi işlem kadar kritiktir. Erken dönemde ortaya çıkan sorunlar, böbreğin uzun dönem sağlığını etkileyebilir. Organ nakli yapılan hastalar, ilaçlarını düzenli kullanıp takip randevularına zamanında geldiklerinde, genellikle önemli sorunlar yaşamadan uzun yıllar sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler. Nakledilen böbreğinize odaklanmak yerine, organ kaybetme endişesinden kaçınmalı ve gerekirse psikolojik destek alabilirsiniz.