SGK kapsamındaki hastalar için karaciğer nakli ücretsiz olarak yapılmaktadır. Karaciğer, vücut için kritik öneme sahip birçok işlevi yerine getirir; bunlar arasında kanın yabancı ve toksik maddelerden (örneğin amonyak ve bilirubin) arındırılması ve çeşitli önemli proteinlerin ve enzimlerin sentezlenmesi (kan pıhtılaşma faktörleri gibi) yer alır. Ayrıca, karaciğer vücuttaki kendini yenileyebilen tek organdır ki, büyük bir kısmı çıkarıldıktan sonra bile kendini yenileyebilir.
Karaciğer nakli öncesinde çeşitli değerlendirmelerden geçmeniz gerekmektedir. Bu süreçte, ameliyat için yeterince sağlıklı olup olmadığınız ve nakil sonrasında yaşam boyu kullanmanız gereken ilaçları düzenli olarak alma konusundaki kararlılığınız önemlidir. Nakil başarısını olumsuz etkileyebilecek herhangi bir tıbbi durumun olup olmadığı da tespit edilmelidir. Ayrıca, bazı testler, prosedürler ve uzman görüşleri de gereklidir. Bu süreçte kan ve idrar testleri, karaciğer ultrasonu, kalp sağlığını kontrol etmek amacıyla kardiyovasküler testler yapılır. Bunlara ek olarak, rutin kanser taramaları da uygulanabilir. Sağlıklı bir beslenme planı oluşturmak için beslenme danışmanlığı alabilir, nakil sürecinin başarı oranını artırmak ve stresle başa çıkmak için psikolojik destekten faydalanabilirsiniz. Alkol ve sigara gibi zararlı alışkanlıklarınız varsa, bağımlılık konusunda uzman yardımı almak da önemlidir.
Canlı vericili karaciğer nakli, canlı vericinin karaciğerinin bir kısmının (vericiye yeterli miktarda karaciğer dokusu kalması koşuluyla) alıcıya nakledilmesini içeren bir cerrahi işlem olarak tanımlanır. Ülkemizdeki ulusal bekleme listesinde, son dönem karaciğer yetmezliği tanısı almış ve karaciğer nakli bekleyen binlerce hasta bulunmaktadır. Ancak maalesef, bu kadar çok sayıda hastaya yetecek kadar organ temin edilememektedir. Bekleme listesindeki hastaların yaklaşık %15-20’si, bir yıl içinde organ beklerken yaşamını yitirmekte ve listeye her gün yeni hastalar eklenmektedir. Canlı vericiler, organ yetersizliği sorununu hafifletebilir ve ölüm oranlarının düşmesine katkı sağlayabilir.
T.C. Sağlık Bakanlığı'nın 28.06.2004 tarih ve 4690 sayılı onaylı yönetmeliğine göre; canlıdan organ ve doku nakli, alıcının dördüncü dereceye kadar (dördüncü derece dahil) kan ve kayın hısımlarından yapılabilir. Türk Medeni Kanunu'nun 17. maddesinde, "Kan hısımlığının derecesi, hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla belirlenir" denilmektedir. Bu doğrultuda, kan hısımlığında akrabalık dereceleri şu şekildedir:
Alıcı adayına donörden alıcının vücut ağırlığının %1’i kadar karaciğer grefti takılmalıdır. Örneğin alıcı adayının kilosu 70 kg olduğunu varsayarsak en az 700 gr karaciğer grefti nakledilmelidir. Bu durum bebek alıcı adayın da ise alıcının vücut ağırlığının %4,5 kadar nakledilebilir. Örneğin 10 kg bir bebek alıcıya 450 gr karaciğer grefti nakledilmelidir. Bu nakledilecek greftin ve alıcının özelliklerine göre değişkenlik gösterebilir.
Karaciğer nakli, oldukça uzmanlık gerektiren bir ameliyattır ve bu sürecin başarılı bir şekilde yürütülmesi için ameliyat ekibindeki herkesin (cerrah, anestezi doktoru, hemşire, yardımcı personel) yüksek derecede deneyimli olması şarttır.
- Kadavra vericili karaciğer naklinde, hastanın karaciğeri tamamen çıkarılır ve yerine sağlam bir karaciğer nakledilir. Bu tür bir ameliyat genellikle 5-6 saat sürer.
- Canlı vericili karaciğer naklinde ise iki ayrı ekip eş zamanlı olarak alıcı ve verici ameliyatlarına başlar. Öncelikle vericinin karaciğeri değerlendirilir; nakil için engel teşkil edecek bir durum bulunmadığında, ameliyatlar devam eder. Vericiden alınan karaciğer parçası, alıcıdan çıkarılan hasta karaciğerin yerine yerleştirilir. Genellikle safra yollarına ince stentler yerleştirilir. Canlı vericili karaciğer nakli ameliyatı alıcı için 6-8 saat, verici için ise 4-5 saat sürer.
Nakil sonrası yaşam, sağlıklı bir hayata geçişin kapılarını aralar. Karaciğer nakli sonrası hastanede organ nakli ekibi tarafından verilen bilgilerin evde uygulanması büyük önem taşır. Hasta ve yakınlarının artan sorumlulukları, yaşamlarında bazı değişiklikleri gerektirebilir. Karaciğer nakli sonrası bazı durumlarda acil olarak nakil merkezi veya doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.